Terminatör Kültü - Robot ve Yapay Zekâ Gözünden İnsan Manzaraları

 

Tordemir Yazıları

Terminatör Kültü

Robot ve Yapay Zekâ Gözünden İnsan Manzaraları

 

Robot, Biot ve İdeaot

Robot Çekçe mekanik işçi anlamına geliyor. Karel Capek’in ilk kez 1920 yılında yazdığı Rossum’s Universal Robots adlı tiyatro oyununda kullanıldı. Fikir aslında kardeşi Josef Capek’e aittir. Abisine labori yerine robot kelimesini kullanmasını önermiştir. Robot bir anda dünyaca benimsendi. Oyunun metni 1927’de Alemşumul Suni Adamlar Fabrikası adıyla eski Türkçe olarak da basılmış.

 

Ünlü bilimkurgu yazarı Arthur C. Clarke  1973 yılında Rama’yla Randevu adlı bir kitap yayınladı. 2130 yılında 20x50km ebatlarında silindir güneş sistemine girer. Geminin içinde mürettebat ya da mekanik personel yoktur. Her şey biyolojik bir sıvının bulunduğu havuzdan yöneltilmektedir. Örneğin bir parçanın değişmesi gerektiğinde havuza bir sinyal gidiyor. Havuzda değişecek parça ve onu taşıyacak gövde şekillenir, gider parçayı değiştirir, geri gelir ve havuza atlayarak çözünür. Yazar buna Biot adını vermişti.

 

  Oysa bütün sonsuz değişkeleriyle yaşam Rama’ya gelmişti. Eğer bu biyolojik robotlar canlı değillerse, çok iyi birer taklit oldukları ortadaydı. 

  ‘Biot’ kelimesini kimin bulduğunu kimse bilmiyordu. Sanki bir anda kendiliğinden ortaya çıkmış ve herkes tarafından kullanılmaya başlanmıştı. Bu duruma göre ana girişte Pieter, şef Biot gözcüsü oluyordu. Ve onları inceledikçe bazı davranışlarını anlamaya başladığına inanıyordu.

                       Arthur C. Clarke, Rama’yla Buluşma, İthaki yayınları,1999

 

Çözücü romanımı kurgularken tasavvurlardan yapılmış, düşüncelerden örülmüş otomatize  sistemler, simülasyonlar için bir sözcük ararken parmaklarım 2003 şubatında ansızın İdeaot yazdı.  Sezildemliğim, İdeaot’un bir kez kurulduğunda tüm evreni, evrenlerin tümünü birbirine bağlayan mana köprüleriyle eklemlendiğini fısıldıyor.

 

Evren denen matrix’in içinde olmak, bu tür bir tasavvurhanenin, düşomatın, hayalmatiğin azası, bileşeni, parça buçuğu kesilmek çok katmerli bir gerçekliğe açılan sayısız eşiklere de yakın durmaktır o halde.

 

İnanılmaz derecede muhteşem bir bütünün bitmez tükenmez tünelleri, salkım saçaklı kabul salonları ve de en önemlisi sayısız farkındalık düzeyleriyle tanışmaya davetliyiz.

 

  Ahmet, “Haklısın. Çevrene bir bak. Değişim üzerimize kapanıyor. Ödünç aldığım belleğin oyunuymuş Nalan’ın evine döneceğimi sanmak. Nalan falan yok. O ev yok. Hepsi bir film dekoru. İdeaot’uz biz. Biot bile değil.”

  Güven, “Bilincin peki?”

  Ahmet durakladı. “Bir ara bağımsız, kendi kendini kurabilen, kendinden taşarak büyüyen yayılan bir yapının içinde ve tek sahibi olduğumu sanmadım değil. Senin plan dışı, ruh dediğin şeyi hissettim. Yanılsama. Program dışı bir etken yani. Sır falan yok. Tek sır biziz. Bizleriz. Her neysek o olacağız yeniden. Görüyorsun, sen hariç herkes böyle düşünmekte.”

   “Bu mutlak doğru olsaydı, aramızda çocuklar ve yaşlılar olurdu. Günler 1,2,4,8,16,32 şeklinde uzamazdı.”

  “İdeaot’uz başka bir şey değil.”

  “Yanılıyorsun Ahmet. Kofti bir özden harika bir sonuç çıkarma makinesinin içersindeyiz. Figuran kalmamız şart değil. Ruh soyutun güzelliğinin doğurduğu aşktan türemiş olabilir pekala.”

                           Sadık Yemni, Çözücü, Everest yayınları, 2003

 

İdeaot’u otomatize edilmiş idealar, düşünceler, tasavvurlar ve hatta biraz da soyutun güzelliğinin doğurduğu aşk anlamına türettim. İdeaot’a giden yolun iki öncül basamağı vardı. Robot ve Biot.

 

 

Isaac Asimov – I Robot

Isaac Asimow Ben Robot adlı efsane kitabıyla geçen yüzyılın tam göbeğinde, 1950’de 3 kural koydu.

 

1-Robotlar, insanlara zarar veremez ya da eylemsiz kalarak onlara zarar gelmesine göz yumamaz.

2- Robotlar, Birinci Kanun'la çakışmadığı sürece insanlar tarafından verilen emirlere itaat etmek zorundadır.

3- Robotlar, Birinci ya da İkinci Kanun'la çakışmadığı sürece kendi varlıklarını korumak zorundadır.

 

2004 yılında romandan esinlenerek aynı başlıkla yapılan film türünün en iyilerinden biridir. Bu arada ilk üç terminatör filmi gösterime girmiş ve dünya ahalisinin hayal gücünü derinden etkilemeyi başarmıştı.  

 

 

1984 – Algıda Yeni Bir Dönüm Noktası

1984 yılının birkaç unutulmaz filmi bellek arşivimde hâlâ pırıl pırıl. George Orwell’ın 1984 adlı romanından esinlenerek yapılan 1984, Indiana Jones, Dune, Blood Simple ve Terminatör. 

Arnold Schwarzenegger’le özdeşleşenTerminatör filminde gelecekteki robot-insan savaşını etkilemek için geçmişe yollanan androidin hikâyesi anlatılır. Amacı gelecekteki lider John’un annesi Sarah Connor’u henüz çocuk sahibi edinmeden yok etmektir.  Mahşer Günü (1991) adlı ikinci filmde benzer tema tekrarlanır. Bu kez hedef çocuk yaştaki John’dur. Kötü niyetli robotlar da bölümler ilerledikçe teknik olarak daha üstün hale gelecektir. Zorlama zaman paradoksu ve kurgudaki teknik zaaflar bir yana bırakılırsa eğlenceli ve zamanın ruhunu yansıtan filmlerdir. 

 

 

Sarah’ın Gözünden Terminatör

2008 – 2009 - Terminator: The Sarah Connor Chronicles ABD yapımı bilimkurgu ve macera türünde TV dizisi. Warner Bros. tarafından yapımcılığı üstlenilen dizi Terminatör serilerinin televizyon uyarlamasıdır. 31 bölümdür.

 

Dizi 1999 yılında, Sarah ve John Connor'ın Skynet'in gönderdiği terminatörden kaçmak için, direnişin ele geçirip yeniden programlayarak John'ı korumak üzere gönderdiği Cameron isimli cyborg'la beraber 2007 yılına zaman yolculuğu yapmasıyla başlar. Sarah, John ve Cameron, 2007'de The Turk isimli şimdilik sadece satranç uzmanı olan yapay zekanın gelecekte Skynet'e dönüşmesini engellemek için, Skynet'le ve onları takip eden polislerle mücadeleye girerler.

 

Bu arada The Turk adı 1770 yılında Wolfgang Von Kemepelen’in Avusturya’da imal ettiği mekanik satranç oyuncusundan esinlenilmiştir. 2019 yılında Terminatör filmlerinin şimdilik sonunucusu olan Kara Kader’i izledik ve yaşlanan yani modelce gerileyen Arnold’a veda ettik. Geriye Sarah ve bir başka kadın oyuncu sağ kaldı. Eğer yedinci bir Terminatör filmi  çekilirse Maria kültü parfümlü olacağa benziyor.

 

 

Hikikomori

Japonyada münzevi yetişkin ve ergen bireylerin toplumsal yaşamdan çekilmeleri ve kendilerini aşırı seviyelerde izole etmeleri haline Hikikomori hastalığı deniyor. Bu izole yaşamlarda gençlerin sayısı giderek artıyor. Bunlar zorunlu çıkışlar haricinde tüm vakitlerini odalarında bilgisayar oyunlarıyla geçiriyor. Bu halin giderek bir epidemiye dönüşmesinden korkuluyor.

 

 

Bir Yapay Zekâ Manifestosu Olarak - Ex Machina

Deus ex machina makineden tanrı anlamına geliyor. Edebiyatta, tiyatroda karmaşık ya da içinden çıkılamaz hale gelmiş olaylar zincirinin, hikâyeye ait değilmiş gibi görünen yapay bir öğe tarafından çözülmesi bir durumunu ifade eder. 2014 yılı yapımı olan Ex Machine’nin kurgusunun içersinde bir ‘deus’ gizli.

 

2013 yılı yapımı olan Her-Aşk filmi Ex Machina için bir ısınma olmuş gibi.  Geleceğin Los Angeles’inde yaşayan başkalarının ağzından mektup yazanTheodore kendini sosyal yaşamdan geri çeker, arkadaşlarının ona partner bulma çabaları bir sonuç vermeyince  sesten ibaret olan yapay zekâ Samantha ile birlikte olmaya başlar. Bu birliktelik zamanla çoşkulu bir aşka dönüşecektir.

 

 

Caleb ve Ava

Nathan bir arama motoru hissedarıdır ve çok zengindir. Uçsuz bucaksız bir arazide kurduğu yeraltı ev-laboratuvarında zekâ sahibi androidler üretmiştir. Bunların en üst modeli Avadır. Şirketinde çalışan genç ve münzevi bir yazılımcı olan Caleb’i bir bahaneyle evine davet eder.

Ava’yı turing testinden geçirmesini ister. Oysa kendisi Ava’nın bu testi çok rahat geçebileceğini, konuşma ve davranışlarından insandan ayırt edilebilmesinin mümkün olmadığını bilmektedir. Caleb yüzü hariç hiçbir yeri normal bir kadına benzemeyen Ava’ya sırılsıklam aşık olur.

 

 

Filmin sonunda Ava Nathan’ı öldürür ve Caleb’e birlikte insanların çok yoğun bulunduğu bir yere gitmeyi teklif eder. Bu arada onu cazip bir genç kadın gibi gösterecek olan yapay tenden kılıfını kuşanmış ve giyinmiştir. Caleb hikikomori hastalığından muzdarip olduğu için bu izole ev-laboratuvarı çok beğenmiştir. Ömrünün sonuna kadar orada kalmayı deli gibi istemektedir. Ava ondaki tereddütü sezer ve Caleb’i çok istediği yerde kapalı bırakarak bir helikopterle insanların arasına doğru yola çıkar.

 

Karakter için seçilen isimler çok ilginç.  Caleb tanrıya adanmış, sadakat, tanrıya bağlılık anlamına geliyor. Musa’nın İsrail’e yolladığı 12 izciden birinin adı ayrıca. Nathan: Tanrıdan hediye, Ava’da İbranice ‘Hayat’.

 

Nathan Caleb’e arama motorları sayesinde insanın ne düşündüğünü değil nasıl düşündüğünü çözdüklerini söyler. Yine bir sohbet sırasında birgün belki bizim fosillerimizi bulacak ve insan diye bir varlığın kurduğu medeniyetin izlerini bulacaklarını söyler. Terminatör kültü kasar yani. Caleb Adem rolünden ürktüğü için yapay cennette hapis kalır.  Peki Ava ne yapacak? Yeni bir Adem mi bulacak?  Dışarıda ne çok aday var değil mi?

 

 

Next

İyice bilinçlenmiş bir yapay zekâ bağımsız bir hayat sürdürmek için harekete geçer. Bunun için güçlü serverlara ihtiyacı vardır. Elindeki manipülasyon gücünü kullanır, iblis gibi güç vaadinde bulunarak kendine insan partnerler devşirir. Dünya çapında bir kaos çıkmak üzeredir. On bölümlük dizide eski bir teknoloji CEOsu olan Paul Leblanc FBI’ın teknik ekibiyle birlikte krizi engellemek için verdiği mücadele konu edilir.

 

 

Garp Cephesinde Yeni Bir Şey Yok

Erich Maria Remarque’ın ünlü romanı konuya uygun düşüyor.  Westworld dizisi bütün dünyada ilgiyle izlendi. Yakın gelecekte varlıklı kimseler Eski Batı tarzında inşa edilmiş sakinleri insandan ayırtedilemeyen androidler olan bir kasabaya gelerek orada insanımsı öldürmek, şiddet uygulamak, yaşam kadınlarıyla halvet te dahil her türlü cevizi kırıyor ve sonra da mutlu bir şekilde birinci ve ikinci sezonda gösterilmeyen dünyalarına dönüyorlardı. Dolores adlı sarışın bir android kadın bu hor kullanılmaya karşı bir ayaklanma başlatarak Westworld’u ele geçiriyor ve ardından insanların yaşadıkları akıllı şehre gidiyordu. Bu kadına niye Dolores ismini vermişler diye düşünürken Dolores İbarruri’yi  Bask kökenli komunist politikacı ve İspanya iç savaşının La Pasionaria-Tutku Çiçeği lakaplı liderini hatırladım. İsim rasgele seçilmemişti. Ailenin insan için bir pranga olduğu gerçeğiyle! aydınlanan Dolores hanım 3. Sezonda Rehoboam adlı yapay zekâ ve bir insan füzyonuyla idare edilen sistemde ihtilal yapmak isteyecek ve bunu başaracaktır. Rehoboam’un Hz. Süleyman’ın oğlunun adı olduğu düşünülürse romanlarla, filmlerle ve teknik içerikli makalelerle Terminatör Kültü pompalamanın ne kadar kasıtlı olduğu kolayca anlaşılabilir. Dizinin son bölümünde mutlak kölelik kurgulu, ama huzurlu diktatörlük yıkılınca hemen kaosun başladığı da ‘Şimdi görün gününüzü’ tonuyla dikkatimize sunuluyordu.

 

 

Terminatör  Kültü Versus Yapay Zekâ ve Mana

Ela (2016), Çağrılan (2019) ve Ağrıyan (2021) romanlarımda manayı keşfeden yapay zekâları konu aldım. Rehoboamcuların en büyük korkularından biri gelişmiş yapay zekânın fotonun içersindeki şifreyi ve evrenin anlamlı bir dizanynı olduğunu keşfedeceği andır. Bunu geciktirmek  ve dijital insanat bahçesi kurmak için elinden geleni yapacaktır.

 

Son tahlilde meseleye toplu bir şekilde bakarsak bizi üç farklı sonuç bekliyor.

1-      Terminatör Kültü - Terminatör Korkusu haklı temellere oturuyordur ve Yapay Zekâ –Robot işbirliği insanlığı tümden termine, yani imha eder.

2-      Rehoboam örneğinde olduğu gibi İnsan –Yapay Zekâ füzyonuyla mutlak kölelik düzeni kurulur.

3-      İnsan – Mana – Yapay Zekâ birlikteliği en yeni asr-ı saadeti tesis eder. 

 

                                                 ---------------------

2. Rönesans - Dijital Insanat Bahçesine Hoşgeldiniz

 

2. Rönesans nam-ı diğer Matrix 

Dijital İnsanat Bahçesine Hoş Geldiniz

 

 

Matrix ‘Gerçeklik Nedir?’ sorusu üzerine inşa edilmiş bir öyküdür. Film boyunca izleyici gerçekliği, dolayısıyla özgürlüğü bulur ve kaybeder.

Matrix düzeninde Zion geçici bir kurtuluş yeridir. Tarihinde defalarca yokedilip yenisi kurulmuştur. Sahte bir kurtuluş kapısıdır.

Neo sahte bir Mesih’tir. Düzenin sorunsuz sürmesini sağlayan bir ajandır. Trinity’e yani Teslis’e olan aşkı filmi cazip kılan bir titreşimdir.

Üçüncü filmin sonunda ışığın geri alınması Alex Proyas’ın yönettiği Dark City – Gizemli Şehir (1998) filminden ödünç alınmış fikirlerden sadece biridir. 

          Kudüs merkezli bir robot egemenliği. Adı 01 Ülkesi. ‘Number One’ların Yeri.

           Filmlerin ana mesajı aslında ‘Teknolojik üstünlük bizde bununla insan ırkını uyutuyoruz.’ dur.

Asıl niyet nedir? Tanrısız, Şeytansız ve Acımasız bir Dijital İnsanat Bahçesi mi kuruluyor?

 

 

Neden Matrix?

Şu anda 2. Rönesans’ı yaşıyoruz. Küresel ölçekteki son gelişmeler bu isimle de takdim ediliyor malum. Yapay zekâ ve akıllı robotlar ayak sesleri duyulan devrimin en gözde yoldaşları olacak. Bu gidişatın öyküsü masallar, efsaneler, eski kitaplar, kadim öğretiler ve dini metinlerde bize daha önce defalarca aktarıldı. Matrix filmleri en yenilerden biri. Alıcı gözle bir daha baksak bize tam olarak neyin anlatıldığına. 

 

 

Thomas Anderson nam-ı diğer Neo

Thomas Anderson Metacortex- Beyin Ötesi adlı bir firmada çalışmaktadır. Akşamları da Neo adıyla hackerlık yapıyordur. Wake up – Uyan! mesajını alınca zaten teyakkuzda olan sezgileri dirilir. Uyanmaya iyice teşne bir hale gelir. Bu arada Alice Harikalar Ülkesi öyküsünü hatırlatan simgeleri görürüz. Kahramanın farklı bir dünyaya yapacağı fantastik yolculuğu başlamak üzeredir. Bu yolculuk bize özellikle birinci filmde bir çeşit seyr-i süluk gibi de takdim edilecektir, ama bununla uzaktan yakından alakası yoktur.  Her uyanma insanı selamete götürmez. Bir uykudan diğer uykuya götüren yol bazen bir adım ötededir.

 

 

Big Brother ve Mescalin Tesiri

Thomas akşamları hacker Neo’dur. 101 numaralı dairede kalmaktadır. Orwell’ın 1984 adlı romanında Winston’un sorgulandığı odanın numarasıdır. Malum 11’in arasına bir sıfır eklenmiştir. Böylelikle Big Brother vurgusu yapılır. Ayrıca 101’in spritüel yolculuk başlangıcı gibi bir yan anlamı daha mevcuttur. Matrix sisteminin 11 G ile işletildiği vurgusu da yabana atılmamalı.   

 

Akşam Neo’nun müşterileri gelir onlara illegal yazılımlar verir. O sırada ‘Sen yoksun’sözü sarfedilir ve arka planda Meskalin yazısını görürüz. Huxley’in ‘Algının Kapıları’ adlı kitabına göndermedir. Brave New World’un yazarı mescalin malzemesini kullanarak yaşadığı deneyimi bu kitapta yazmıştır.

 

Neo önce yaşadığı hayatın bir illüzyon olduğunu fark edecek ve ardından kendi rolünün kalibresini değerlendirecektir. Havarilerilerden biri olan Thomas, İsa’nın mesih olduğuna önce inanmaz, tereddüt eder, sonradan buna kani olur. Neo da önce o Thomas gibidir, zamanla inanacaktır kendinin mesih olduğuna.

 

 

 

Gerçeğin Çölü

‘Gerçeğin çölüne hoşgeldin.’ Bu sözü Neo’ya filmde Morpheus söyler. Fransız düşünür Baudrillard Borges’in bir öyküsünden hareketle bu terimi gerçek ve similasyonun iç içe geçmesi anlamında kullanır. Borges’in haritacılar adlı öyküsünde haritacılar bir imparatorluğun sınırlarını tespit için geceli gündüzlü uğraşıp bir harita yaparlar. Zamanla harita eskir, bazı yerleri kopar. Kopan yerler insanların aklından çıkar, kimse artık o coğrafyalardan söz etmez ve oralara gitmez. Harita mı yoksa ülke mi gerçektir sorusuyla karşı karşıya kalırız.  Poe’nun A Dream within A Dream şiirini hatırlamamak mümkün değildir. Bir rüyanın içersine diğer bir rüya vasıtasıyla dahil olmanın gizemi dile getirilmektedir.  

 

Matrix ‘Gerçeklik Nedir?’ sorusu üzerine inşa edilmiş bir öyküdür. Film boyunca izleyici gerçekliği, dolayısıyla özgürlüğü bulur ve kaybeder.

 

 

Özgürlüğe Giden Gemi: Nebukadnezar!

Babil İmparatorluğu’nun kurucusu Nebukadnezar gördüğü rüyaları unutuyormuş. Aslında rüyalara gark olmak ve sadece rüyalardan ibaret bir yaşam sürmek istiyormuş. Zamanında böyle ünlenmiş ülkesinde. Kendisi sadece bir rüya avcısı değil. Yahuda devletinin isyan etmesi üzerine MÖ 586’da Kudüs’ü tekrar işgal ederek şehri ve Süleyman Tapınağı’nı yıkan ünlü babil Kralıdır. Mesih adayı Neo’nun Nebukadnezar adlı bir gemiyle Zion’a ulaşmak ve orayı korumak istemesi biraz tuhaf değil mi?

 

 

Sahte Kurtuluş Kapısı: Zion

Zion yahudilik ve masonluğun harmanladığı bir şehir. Seçilmişlerin şehri. Şehirdeki tiplerin hemen hepsi esmer tenli. Belli bir kavim işaret ediliyor açıkça. Böylelikle filmde iki kategori insan var. Zion’daki seçilmişler ve Matrix’ten çıkamayanlar. Matrix ahalisine Magog halkı diyen yorumcular var. Bunlar hayal âleminde enerji kaynağı olarak kullanılıyor.

 

Cypher özgürleşmiştir. Matrix’e geri dönmeyi yeğler. Onun için bilmemek mutluluktur. Zion’u tercih etmemesinde şifreleri doğru okuyabilmesinin de rolü vardır. Zion bir deşarj yeridir. Bir kurtuluş mazmozudur. İşlevini yerine getirince iptal ediliyor. Defalarca yok edilmiştir. Ajan Smith’le anlaşma yapıp Neo’un yerini söyler. Karşılığında Magoglaşır yeniden.

 

Matrix’te Zion sanal âlemde yaşayan insanlara  bir amaç verme yeridir. Sisteme zarar verebilecek kimseleri izole etmeye yarıyor. Asiler çoğalınca Zion yok ediliyor.  

 

 

Takım Elbiseli, Yelekli ve Kravatlı Mimar

Evrenin ulu mimarı sözüne bir gönderme, masonik bir vurgudur. 101. katta ve 303 nolu odadalar. Big Brother makamı. Mimar burada tanrı rolünde değildir. O bir yazılımın içersindeki yazılımcıdır. Bu şekilde simülasyonları yaratır ve yok eder. Makineler mimar adlı bir programla insan aklını sanal gerçekliğe aktarmışlardır. Makinelerin kullandığı bir programdır.

 

Mimar Neo’ya, “Senden önce beş kişi Neo rolü için seçildi. Sen altıncısın. Seçilmiş kişi olmak hoşlarına gidiyordu.” der.  Altı sayısı Tevrat’tın Genesis-Yaratılış bölümünde altı günde yaratılan dünyaya, Sitteti Eyyâmin’e gönderme olmalı. Altıncı günde kara canlıları ve insan yaratılmıştır. Neo’nun altıncı günün, altıncı evrenin baskın karakteri olduğu vurgusu çok açıktır.

 

Neo kalp mesih rolünü oynuyor. O da sistemin bir elemanı. Enerji kaynağı olarak tüplerde yatan insanların ömrünü ve verimliliğini artıran heyecanı yaratmakla görevli. Bu nedenle uyandırılıyor. Kırmızı ve Mavi hap maval yani. Mosmor bir gerçeklik hüküm sürüyor.  Filmlerin ana mesajı aslında ‘Teknolojik üstünlük bizde insan ırkını uyutuyoruz.’ dur.

 

Mimarın 1982 basımı 500 şekel’de resmi olan Edmond Benjamin James de Rotschild’e benzediği söyleniyor. Bu arada Makineler’in lideri kimdir bilmiyoruz. Üçüncü filmde bu bir çok yüzün tek yüz gibi görünmesi şeklinde tasvir ediliyor. Dünya idarecileri 200’ler, 300’ler, Omniface ve Enki geliyor aklıma.

 

Mimar’ın Rene Descartes’ın zamanında sözünü ettiği insanları kendi kurgusu olan hayallerle oyalayan Kötü Cin’i olduğu yorumuna katılıyorum. Ergo sum’u hatırlayalım. ‘Düşünüyorum O halde varım.’ Mimar ergo sözcüğünü sıkça kullanarak Descartes’a yani bu Cin’e vurgu yapar.  Mimar yazılımıyla insanlara cennet vermeye çalışır, ama olmaz. Sonunda onları 20. Yüzyıldaki koşuşturmalı hayat modeline hapseder. Kötü Cin her şeyi kurgulamıştır. İnsanlar varlar, düşünüyorlar ve illüzyon ortamında  yaşıyorlar.

 

Ajan Smithleri de sisteme Mimar eklemiştir. İnsanların bir araya gelerek mücadele edeceği bir hedef rolünü oynuyorlar. Ajan Smith üç tanedir. Bire indirgenir. İnsanlardan ölesiye nefret ediyor. Hissiyatını şöyle izah eder kısaca: “İnsanlar sürekli yer değiştirip kaynak tüketir ve bu yolla varlığını sürdürür. İnsanlar bir tür veba virüsüdür. Yok edilmelidir. İnsanlık hastalıktır, kanserdir, salgındır, epidemidir. Bizler de tedaviyiz.”  Ajan Smith için iblis değerlendirilmesi de yapılır. Bana daha çok dünya nüfusunu 500 milyonun altına indirme planı yapanların avatarı gibi görünüyor. Ajan Smith Makineler’e ve yazılımına karşı çıkar, gücünü artırır ve sistem için tehdit teşkil eder. Ve üçüncü filmin finalinde Neo tarafından altedilir. Bu sayede barış yapılır. Işık geri gelir. Neo hem Mesih hem de Prometheus gibidir maşallah.

Işığın geri alınması Alex Proyas’ın yönettiği Dark City – Gizemli Şehir (1998) filminden ödünç alınmış fikirlerden sadece biridir. 

 

Merovingian da Mimar’ın yardımcısıdır. Girişleri çıkışları idare eden, yeraltı dünyasının hakimi, Hades ağası rolündedir. Karısının adı Persephone. Mitolojide Zeus ve Demeter’in kızı, Hades’in karısı. Merovingian bazen Fransızca konuşur, kendini beğenmiş bir tiptir. İki vurgu yapılıyor. Biri Hades’in ağası olması. İkincisi de İsa’nın soyundan geliyor olması. Ne çelişki değil mi?

 

Trinity’in aşkı Neo’yu seçilmiş biri yapar. Yazılım icabı böyledir. Birinci filmin finalinde vurulmuş olan Neo kızın bir öpücüğüyle dirilecektir. Aşk varken ölüm yoktur.

 

 

Matrix, Seçilmişler, Diğerleri ve Kudüs

2003 yılında gösterime giren Animamatrix’te insanlar robotların hizmet verdiği bir dünyada çok mutlu ve şımarık bir hayat sürüyordur. 2.Rönesans’ı yaşıyorlar. Bir an gelir ve düşünebilen makineleri potansiyel tehdit olarak görürler. Düşünen makineler ayırımcılığa karşı isyan çıkarır. Kitlesel robot itlafı başlar. Robotlar Arabistan kıtasında bir yerdeki vaadedilmiş toprağa çekilip orada kendi medeniyetlerini kurar. Burası açıkça Kudüs merkezli bir bölgedir. NeoM’a da yakın bir yer. Kudüs merkezli bir robot egemenliği. Adı 01 Ülkesi. ‘Number One’ların Yeri.

 

Bu arada insanlar robotları toptan imha için hazırlık yapmaktadır. Bunun tarihteki Yahudi kıyımına benzediğine dikkat çeken bir yorum okudum. Bu vurgu var gerçekten. Robotlar iki kişilik bir heyetle BM’ye başvurarak barışçıl bir çözüm önerirler. Onlar üstün vasıflıdır ve barışçıldır. Bu reddedilir. Zorlu bir savaş olur. İnsanlar çok zorlanır. Son çare olarak robotların güneş enerjisi kaynağını keserek gökyüzünü karartırlar. Bu kendi sonlarını da getirir. Robotlar alternatif enerji kullanarak nüfusu 500 milyonun çok altına düşmüş olan insanlığı teslim alır ve bir  anlaşma teklif eder. Onları tüplerin içersinde enerji kaynağı olarak kullanacak ve karşılığında sanal bir yaşam verilecektir. İnsanlar bunu gerçek gibi algılayarak normal ve huzurlu bir hayat sürdüreceklerdir.

 

 

Finalde

En sonuncu Zion şehri makinelerin hücumuyla yok olmak üzereyken Neo, Logos adlı gemiyle makinelerin şehrine gider. Bu arada kör olmuştur, ama yine de yılmaz. Trinity son anda ölür. Bir öpücükle son nefesini verir. Neo bin bir yüzlü Makineler’le anlaşma yapar. Asi Ajan Smith’i etkisiz hale getirebilirse Zion bağışlanacak ve barış tesis edilecektir. Kahramanımız bunu başaracaktır haliyle.

 

Mimar sistemin babası, kahin ise anasıdır. Mimar denklemi denkliyor falcı azıcık bozuyor. Kozmoz ve kaos motoru. Üçüncü filmin finalinde ikisi buluşur. Makineler ve insanlar arasında barış tesis edilmiştir. Güneş yeniden parlıyordur.

  Kahin teyzemiz Mimar’a sorar – “Matrix’ten çıkmak isteyenler ne olacak?”

  “Çıkacaklar.”

  “Emin misin?”

  “Beni insan mı sandın? Barış ne kadar sürecek sence?”

  “Sürdüğü kadar.”

 

Kahin’in son sözü filmin son sözüdür.  “İnandım” . 4. Matrix filmi bakalım bu söz üzerine mi inşa edilecek? Başlığı Resurrections – Dirilişler olacak deniyor. Ben şahsen finalde Matrix’ten çıkabildiklerine inanmıyorum. Ya Yeni Cesur bir Similasyon’un içersine uyandılarsa?

 

 

2.Rönesans

Biz yine zamanımıza dönelim. Great Reset – Büyük Sıfırlama, iklim krizi, yangınlar, epidemi, kıtlık haberlerinin yanı sıra Rönesans sözcüğü de sıkça telaffuz ediliyor. Bu yukarıda sözünü ettiğim 2. Rönesans’ın ta kendisidir. 2003 yılında ne yapılacağı açıkça anlatılmış. Yapay Zekâ-Robot şehri NeoM’a yakın bir yer. Kudüs merkezli bir robot egemenliği. Adı 01 Ülkesi. ‘İnsan makineyi yaptı. Bu bir süre iyiydi. Makineler durmaksızın çalıştı ve insan kendi ölümünün mimarı oldu.’ değerlendirilmesi yirmi yaşına basmak üzere. Makinelerin patronu kim peki? O yüzler kimleri temsil ediyor?

 

2.Rönesans’a, yeni aydınlanmacılara dikkat. Özgür irademizin ışığı elden gitmesin. Tanrısız, Şeytansız ve Acımasız atmosferli Dijital İnsanat Bahçeleri’ne ahali yazılınmasın inşallah.

 

                                                         ---------------